Αρχή / Αρχική Σελίδα / ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗ-ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗ ΙΝΩΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2

ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗ-ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗ ΙΝΩΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2

Fernando Bril, Michael J. McPhaul, Michael P. Caulfield, Virginia C. Clark, Consuelo Soldevilla-Pico, Roberto J. Firpi-Morell, Jinping Lai, Dov Shiffman, Charles M. Rowland, Kenneth Cusi. Performance of Plasma Biomarkers and Diagnostic Panels for Nonalcoholic Steatohepatitis and Advanced Fibrosis in Patients With Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2019; dc191071. https://doi.org/10.2337/dc19-1071

 

Περίπου το 70% των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2) έχει μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (ΜΑΛΝΗ) (1, 2) ενώ το 20-30 % παρουσιάζει την πιο σοβαρή μορφή της νόσου, τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (ΜΑΣΗ), με κίνδυνο η ομάδα των ασθενών αυτών να μεταπέσει σε προχωρημένη ίνωση και κίρρωση (3-5). Πρόσφατες Κατευθυντήριες Οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας προτείνουν οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) και υποψία ΜΑΛΝΗ βάση υπερηχογραφήματος ήπατος ή αυξημένων τιμών τρανσαμινασών, να ελέγχονται για πιθανότητα παρουσίας ηπατικής ίνωσης. Δυστυχώς, δεν είναι σαφές ποια είναι η καλύτερη στρατηγική για τη διάγνωση ηπατικής ίνωσης με ακρίβεια σε αυτούς τους ασθενείς, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια ίνωσης (6, 7).

Λόγω των κινδύνων που συνδέονται με τη συνύπαρξη ΜΑΣΗ και ΣΔτ2 και των πρόσφατων ευρημάτων από κλινικές μελέτες που δείχνουν ότι η απώλεια βάρους και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να εμποδίσουν τη φυσική πορεία της ΜΑΣΗ σε μη αναστρέψιμα στάδια ηπατικής ίνωσης, υπάρχει ένα έντονο ενδιαφέρον στην ανεύρεση μη επεμβατικών διαγνωστικών μοντέλων για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση ομάδων υψηλού κινδύνου. Η προχωρημένη ίνωση σταδίου 3 αποτελεί τον πιο σημαντικό στόχο για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, επειδή έχει συσχετιστεί με μετάπτωση σε κίρρωση κι αυξημένη συνολικά θνητότητα (8, 9).

Σκοπός αυτής της μελέτης διασταύρωσης ήταν να αξιολογηθούν μια σειρά από μη επεμβατικά κλινικά μοντέλα, μαθηματικοί αλγόριθμοι και βιοδείκτες πλάσματος αίματος για την ακριβή διάγνωση ΜΑΣΗ και προχωρημένου σταδίου ( >3 ) ίνωσης, σε ασθενείς με ΣΔτ2.

Στη μελέτη  συμπεριελήφθησαν 213 ασθενείς με ΣΔτ2 και τα μόνα επιτρεπόμενα αντιδιαβητικά φάρμακα ήταν η μετφορμίνη, οι σουλφονυλουρίες και η ινσουλίνη, εφόσον οι ασθενείς τα ελάμβαναν σε σταθερή δόση για τουλάχιστον 3 μήνες πριν την ένταξη τους στη μελέτη. Στα κριτήρια αποκλεισμού περιλαμβάνονταν: ιστορικό οποιασδήποτε άλλης ηπατικής νόσου πλην της ΜΑΣΗ, κατανάλωση αλκοόλ πέρα των επιτρεπτών ορίων (30 γρ/ημ για τους άνδρες και 20 γρ/ημ για τις γυναίκες), διαβήτης τύπου 1, λήψη Βιταμίνης Ε, πιογλιταζόνης, φαρμάκων για απώλεια βάρους, αμιωδαρόνης, γλυκοκορτικοειδών, μεθοτρεξάτης, ολανζαπίνης και αναστολέων πρωτεάσης. Οι ασθενείς υποβλήθηκαν αρχικά σε υπερηχογράφημα ήπατος και ακολούθως, αν αυτό ήταν ενδεικτικό ΜΑΛΝΗ σε MRI και διαδερμική βιοψία ήπατος. Οι μη επεμβατικοί βιοδείκτες και μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν για την πρόβλεψη της ΜΑΣΗ ήταν: ALT, CK-18, BARD score, NashTest2, OWLiver, HAIR score και ένα κλινικό μοντέλο της ερευνητικής ομάδας που σχεδίασε τη μελέτη και περιελάμβανε δημογραφικά – κλινικά – βιοχημικά δεδομένα. Τέλος, για την πρόβλεψη προχωρημένου βαθμού ίνωσης χρησιμοποιήθηκαν: AST, APRI, FibroTest, FIB-4 score, PRO-C3 και NAFLD fibrosis score.

Με βάση τα αποτελέσματα της MRI και των βιοψιών, οι ασθενείς χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: ασθενείς χωρίς ΜΑΛΝΗ, ασθενείς με πιθανή ΜΑΣΗ, ασθενείς με ΜΑΣΗ. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στις ομάδες σχετικά με το φύλο, την ηλικία, τον έλεγχο του διαβήτη (γλυκόζη νηστείας πλάσματος, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) ή τη χρήση αντιδιαβητικών φαρμάκων. Οι ασθενείς με ΜΑΣΗ είχαν υψηλότερες τιμές ALT, AST καθώς και χειρότερη ηπατική ιστολογική εικόνα. Μεταξύ των ασθενών με ηπατική βιοψία, 105 (65%) είχαν ίνωση σταδιου 0-1, 26 (16%) είχαν ίνωση σταδίου 2 και 31 (19%) είχαν ίνωση σταδίου 3-4. Κανένα από τα μη επεμβατικά μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη για τη διάγνωση της ΜΑΣΗ σε ασθενείς με ΣΔτ2 δεν είχε βέλτιστη απόδοση (όλες οι περιοχές ήταν κάτω από την καμπύλη {AUC}<0.80). Επίσης, κανένα δεν ξεπερνούσε σε διαγνωστική ακρίβεια την ALT πλάσματος (AUC 0.78{ 95% CI 0.71-0.84}). Η διαγνωστική ακρίβεια των παραπάνω μοντέλων ήταν καλύτερη σε προχωρημένα στάδια ίνωσης με τις AST, APRI και PRO-C3 να παρουσιάζουν τα καλύτερα αποτελέσματα (AUC 0.90 {0.85-0.95}; 0.85 {0.80-0.91}; 0.86 {0.80-0.91}). Έτσι, καμία από τις δοκιμασίες ήταν σημαντικά καλύτερη από την AST.

Ως εκ τούτου, λόγω του χαμηλού κόστους και της μεγάλης διαθεσιμότητας, οι ALT και  AST εξακολουθούν να είναι οι πιο σημαντικοί ευρέως χρησιμοποιούμενοι δείκτες, ώστε να περιορισθεί ο αριθμός βιοψιών ήπατος που χρειάζεται για την ανίχνευση των ασθενών με προχωρημένη ίνωση.

Συμπερασματικά, η απόδοση των μη-επεμβατικών κλινικών μοντέλων και βιοδεικτών για τη διάγνωση της ΜΑΣΗ ή της προχωρημένης ίνωσης ήταν μη ικανοποοιητική, σε διαβητικούς τύπου 2. Ο συνδυασμός πολλαπλών δοκιμασιών μπορεί να αποτελεί μία εναλλακτική ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ανάγκη βιοψίας ήπατος για την ανίχνευση της ίνωσης σε τέτοιους ασθενείς.

Οι μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν στη δημιουργία μη επεμβατικών μοντέλων που θα συνδυάζουν απεικονιστικές μεθόδους, κλινικά βαθμονομημένα συστήματα και ορολογικούς βιοδείκτες για τη βελτιστοποίηση της ακριβούς διάγνωσης της ηπατικής ίνωσης. Μέχρι τότε, η βιοψία ήπατος θα παραμένει η μέθοδος αναφοράς για τη διάγνωση της ΜΑΣΗ και των προχωρημένων σταδίων ίνωσης.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Bril F, Cusi K. Nonalcoholic fatty liver disease: the new complication of type 2 diabetes mellitus. Endocrinol Metab Clin North Am 2016; 45:765–781
  2. Williamson RM, Price JF, Glancy S, et al.; Edinburgh Type 2 Diabetes Study Investigators. Prevalence of and risk factors for hepatic steatosis and nonalcoholic fatty liver disease in people with type 2 diabetes: the Edinburgh Type 2 Diabetes Study. Diabetes Care 2011; 34:1139–1144
  3. El-Serag HB, Tran T, Everhart JE. Diabetes increases the risk of chronic liver disease and hepatocellular carcinoma. Gastroenterology 2004;126:460–468
  4. Hazlehurst JM, Woods C, Marjot T, Cobbold JF, Tomlinson JW. Non-alcoholic fatty liver disease and diabetes. Metabolism 2016; 65:1096–1108
  5. Bril F, Cusi K. Management of nonalcoholic fatty liver disease in patients with type 2 diabetes: a call to action. Diabetes Care 2017; 40:419–430
  6. Bugianesi E, Vanni E, Marchesini G. NASH and the risk of cirrhosis and hepatocellular carcinoma in type 2 diabetes. Curr Diab Rep2007; 7:175–180
  7. Caldwell S, Marchesini G. Cryptogenic vs. NASH-cirrhosis: the rose exists well before its name….. J Hepatol 2018; 68:391–392
  8. Chalasani N, Younossi Z, Lavine JE, et al. The diagnosis and management of nonalcoholic fatty liver disease: practice guidance from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology 2018; 67:328–357
  9. European Association for the Study of the Liver (EASL); European Association for the Study of Diabetes (EASD); European Association for the Study of Obesity (EASO). EASL-EASD-EASO Clinical Practice Guidelines for the management of non-alcoholic fatty liver disease. Diabetologia 2016; 59:1121–1140

 

 

Top